Tepsi Boyutuna Nasıl Karar Verilir?

Tepsi ölçüleriyle ilgili üst üste benzer sorular alınca her seferinde herkese tek tek açıklamak yerine gerektiğinde linkini paylaşabileceğim bir yazım olsun istedim konuya ilişkin. Daha önce hangi yazımdaydı bilmiyorum mutfakta başarılı olmak için matematik ve kimya bilgisinin gerekliliğinden bahsetmiştim. Bu konuda matematik bilgisi tutunacağımız dal oluyor.

Onlarca mutfak eşyası üreticisi, dolayısıyla da yüzlerce fırın kabı var piyasada. Fikir vermesi için kullandığım fırın kaplarının ölçüsünü veriyorum aslında. Ama herkesin evinde uygun ölçülerde fırın kapları olması mümkün değil elbette. Bu durumda ne yapmalıyız peki? Elbette en uygun ölçüde olanı tespit edip onu kullanmalıyız.

Öncelikle elinizde bulunan tüm fırın kaplarının cm cinsinden ölçüsünü bilmelisiniz. Bunu benim için değil kendiniz için yapın. Arkadaşınıza tarif verirken bile büyük borcam, küçük borcam demeyin, 27*40 cm'lik borcam deyin. Aklınızda tutamıyorsanız ufak bir kağıda not edip asın buzdolabının üzerine.

Bundan sonrası gerçek matematiğe giriyor işte. Verilen ölçülerdeki fırın tepsisine en yakın ölçüdeki fırın tepsinizi tespit etmek için yapabileceğiniz en kolay şey alan ölçüsü hesaplamaktır. Örneğin tarifte verilen tepsi ölçüsü 27*40 cm olsun yukarıda da dediğim gibi. Tepsinin alanını hesaplamak için yapmamız gereken tek şey iki kenar ölçüsünü yani 27 ve 40'ı birbiriyle çarpmak. 27x40=1080 cm². Demek ki sizin de 1080 cm² civarında bir alanı olan bir tepsiye ihtiyacınız var. Bu bilgiyle tepsinin kare ya da dikdörtgen olma zorunluluğu ortadan kalktı gördüğünüz gibi. 1080 cm² alana sahip herhangi bir şekilde bir kap kullanabilirsiniz demek ki. Şimdi sıra elinizdekilerin ölçülerini hesaplamaya geldi. Örneğin sizin elinizde de 27*27 ölçülerinde bir kap var. Kabınızın 27x27= 729 cm² alanı var demektir. Arada 351 cm² fark yani. Bu oldukça büyük bir fark. Ucu ucuna sığabilir belki, ama bence riske atmaya değmez, daha büyük bir kap düşünmelisiniz. Aynı şekilde 1080 cm²'den çok daha büyük bir kap da gereğinden fazla büyük gelecektir. En ideali tavsiye edilen kabın alan ölçüsünden +-100 cm²'lik bir kap kullanmaktır. 980-1180 cm²'lik aralığa denk gelen herhangi bir kap kullanabilirsiniz yani.

Yuvarlak fırın kaplarının alanını hesaplamak içinse bilmeniz gerek 2 şey vardır. Birincisi π (pi) sayısı ki kendisi genellikle 3,14 kabul edilir sabit şekilde. Bilmeniz gereken ikinci şey ise kullandığınız  kabın yarı çapıdır. Bunu da çapını ikiye bölerek bulabilirsiniz. Yuvarlak fırın kapları 24, 26, 30 cm'lik vs şeklinde satılır. Bu rakam kabın çapıdır. Bunu ikiye bölerek yarı çapını bulabilirsiniz. Daire için alan ölçüm formülü; π x r² dir. 30 cm'lik bir fırın kabının alanını hesaplamak için yapmanız gereken şudur kısacası; Yarıçapını bul: 30/2=15. Yarı çapın karesini al: 15*15=225. Alanını hesapla: 3,14*225= 706,5. 30 cm'lik bir fırın kabının alanı 706,5 cm² demek ki.

Peki Bu Ölçülere Uymazsanız Ne Olur?

Şöyle yorumlar alıyorum sık sık: "ben büyük borcama yaptım ama ince oldu, hiç kabarmadı". Bir tepsiye yarım cm kalınlığında bir kek hamuru döküp fırından dört parmak kalınlığında kek çıkmasını bekleyemezsiniz. Büyü yapmıyoruz nihayetinde, kek yapıyoruz. Yarım cm'lik hamur dökerseniz 1 cm, hadi en fazla 1,5 cm kalınlığında bir kekiniz olur. Bu da kekin kabarmadığı değil, sizin gereğinden çok daha geniş bir fırın kabı kullandığınız anlamına gelir. Kek hamurunu fırın kabına döktüğünüzde üstten 1-1,5 cm kadar boşluk kalmalı. Aksi takdirde kabardığında taşar. Hamuru tepsiye döktüğünüzde silme şekilde dolmuşsa eğer onu o şekilde fırına koymayın, tembellik etmeyip kabı değiştirin. Aksi takdirde sonrasında fırını temizlemek için daha uzun süre uğraşırsınız.

Elinizde kullanabileceğiniz tek bir tepsi varsa, tariflerde verilen tepsi boyutu ve elinizdeki tepsi boyutunu karşılaştırarak malzeme miktarını orantılı olarak artırıp azaltabilirsiniz. Örneğin yukarıda hesapladığımız 706,5 cm² boyutlu tepsi için verilmiş bir tarifi elinizdeki 21*21 cm'lik (21x21=441 cm² ) tepsiye sığdırmak için malzemeleri aşağı yukarı yarı yarıya azaltmanız yeterli olacaktır.

Uyguladığınız Tarifte Tepsi Ölçüsü Verilmediyse Ne Yapmalısınız?

Öncelikle özellikle mutfakta yeniyseniz mutlaka bilmeniz gereken bir şey var: DÜŞÜNMEDEN TARİF UYGULAMAYIN. Bir arkadaşım ilk arabasıyla birlikte bir de gps cihazı almıştı. Birlikte arabaya bindiğimizde asla yol tarif etmemize müsaade etmez, adresi cihaza girer ve onun talimatlarına göre ilerlerdi. Ankara'da gitmediği semt yoktu belki ama sorsan hiçbir semtin nerede olduğunu bilmezdi. Araba kullanırken hiç etrafına bakmaz yalnızca cihazı dinlerdi çünkü. Sonra bir gün cihazı bozuldu ve bilin bakalım ne oldu? Daha ilk yolculuğunda kayboldu.

Kısacası tarife körü körüne bağlı kalmayın, gün gelir tarif olmadan bir şey yapmaya kalkarsanız kaybolur gidersiniz malzemelerin arasında. Öğrenerek yapın, neyi neden kullandığınızı bilin. Kullanmadığınızda neler olabileceğini kestirebilin. En açık şekliyle ifade etmek gerekirse; yemek yaparken nasılsa tarif var elimin altında diye beyninizin şalterini kapatmayın. Tecrübelerinizi yazın aklınızın bir köşesine. 4 su bardağı unla yaptığım kurabiye hamuru şu tepsiye sığıyor, 2 su bardağı un kullanırsam da bir küçüğü yeterli geliyor diye çıkarımlar yapın. Aklınızda tutamıyorsanız bir kenara not edin. Hangi miktarda hamurda hangi tepsiyi kullanmanız gerektiğini kimseye sormak zorunda kalmazsınız bu şekilde, zaten biliyor olursunuz.
Afiyetle kalın...